Աղայանի մտքերը: Վերլուծություն

1

Արհեստը մի այնպիսի բան է, որ ամենայն մարդ պիտի գիտենա, թե՛ ծառա լինի, թե՛` տեր,թե՛` թագավոր և թե՛` իշխան:

Արհեստով մենք զբաղվում ենք, որպեսզի գումար աշխատքենք, իսկ արվեստով, որպեսզի ինչ որ մեծն և իմաստալից բան ստեղծենք, որպեսզի այն հասնի ապագա սերունդներին: Այստեղ Աղայանը ասում է, որ ինչ էլ լինես թե աղա և թե ծառա, մեկ է եթե արհեստ և արվեստ չիմանաս, շուտ կկորես: Այսօր բարձր պաշտոն ունես, բայց վաղը այդպես չի մնա: Իսկ եթե արհեստ կամ արվեստ իմանաս, կկարողանաս գումար վաստակել և չպղծել քո հոգին:

2

Բոլոր արարածներն ատում են ծուլությունը, որ մայրն է ամենայն չարյաց, և ապացուցանումաշխատության` երջանկության միակ աղբյուր լինելը: Չաշխատողը ցեց է, որ ուտում է ուրիշիաշխատանքը:

Ծուլությունը մարդու գլխավոր հակառակորդն է: Ծուլության պատճառով քեզ կարող են սկսել ատել բոլորը: Ծույլ են լինում էգոիստները: Ընտանիքիդ անդամները տեսնելով, որ դու չես աշխատում և շուտով կկորես, քեզ սկսում են օգնել: Եվ դրա պատճառով դու քեզ սկսում ես գերիշխող զգալ: Որոշ ծույլեր անգամ իրենց հոգին են պղծում:

3

Բաւական չէ ազգասէր և հայրենասէր ըլլալը, պէտք է քիչ մըն ալ լեզուասէր ըլլալ, պէտքէ  սիրել, պաշտել, գգուել հարազատ  մոր հարազատ լեզուն։ Այս սերմը միայն կը բանայ մերառջև լազուի անհատնում ճոխութիւնը, անոր նրբութիւնը և քաղցրութիւնը։ 

Ամեն մարդ պետք է բավականաչափ արժանապատվություն ունենա, որեպսզի չթողնի օտարականներին իր լեզուն պղծեն: Բավական չէ,  որ դու ինչ- որ մատյաններ կարդաս, կամ հայ մեծերի գերեզմանները այցելես, որպեսզի հայրենասեր լինես: Հայրենիքի հիմքը  լեզուն է: Պետք է ուրիշների մոտ ավելի շատ քո լեզուն հարգես և ներկայացնես ուրիշներին նրա գանձերը, որպեսզի նրանք չհամարձակվեն լեզուդ պղծեն և լեզուն հավիտյան մաքուր մնա: